بخش واکسیناسیون انستیتو پاستور ایران، قدیمی ترین و پرسابقه ترین بخش واکسیناسیون در کشور است. اغلب افراد قدیمی ساکن تهران سابقه و خاطره ای از تزریق واکسن در انستیتو پاستور ایران دارند. در مصاحبه با دکتر محبوب حضرتی فعالیت های این بخش مهم انستیتو پاستور ایران مرور شده است. دکتر حضرتی، پزشک عمومی، متولد 1344 از شهرستان هشترود آذربایجان شرقی که در دانشگاه علوم پزشکی تبریز پزشکی خوانده است و بعد از گذراندن دوره طرح در سال 1379 وارد انستیتو پاستور ایران شده است و از آن زمان در بخش واکسیناسیون مشغول خدمت است.  

بخش واکسیناسیون در خیابان 12 فروردین و در ضلع شمالی ساختمان اصلی انستیتو پاستور ایران واقع شده است از واحدهای مختلفی تشکیل شده است که شامل واحد شبانه روزی تزریق واکسن و سرم هاری، واحد تزریق واکسن های معمول کشوری بر مبنای پروتکل،  واحد صدور کارت بین الملل، و واحد تزریق واکسن کرونا (پاستوکووک) می باشد.

فعالیت شبانه روزی واحد واکسیناسیون هاری

یکی از مهمترین واحدهای بخش واکسیناسیون، مرکز واکسیناسیون هاری است که به صورت شبانه روزی فعال است و روزانه مراجعه کنندگان زیادی برای تزریق این واکسن داریم. فردی که مورد گزش حیوان با شک به ابتلا به هاری قرار می گیرد، 3 تا 4 بار باید برای تزریق واکسن در روزهای مشخص مراجعه کند. برای افراد با شدت زخم بیشتر، در مرحله اول، سرم ضد هاری را دور ناحیه زخم تزریق می کنیم چراکه اگر بخواهیم فقط واکسن بزنیم تا زمانی که پاسخ سیستم ایمنی حاصل شود (تولید آنتی بادی) ممکن است ویروس عامل هاری مجال تکثیر در بدن پیدا کند و برای همین، اول آنتی بادی آماده که همان سرم است را در ناحیه زخم تزریق می کنیم. زخم این بیماران باید 20 دقیقه هم شستشو داده شود و بعد واکسن زده شود. بعد از صدور کارت که اطلاعات تزریق واکسن هاری در سامانه کشوری ثبت می شود، افراد می توانند در نوبت های بعدی به نزدیک ترین مرکز واکسیناسیون مراجعه و تزریق نمایند.

تزریق تمام واکسن های برنامه کشوری ایمن سازی

از فعالیت های دیگر این بخش، تزریق واکسن های معمول بر اساس برنامه کشوری ایمن سازی هست که این واکسن ها برای اطفال کاملا رایگان است. این واکسن ها، شامل واکسن سه گانه دیفتری، کزاز، سیاه سرفه که قبلا تزریق می شد و چند سالی است که در اطفال به جای آن تزریق واکسن پنتاوالان را داریم (شامل واکسن های دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، هموفیلوس آنفلوانزا و هپاتیت ب. برای افرادی که واکسن سیاه سرفه حساس هستند، واکسن های دوگانه (دیفتری، کزاز) تزریق می شود.. واکسن فلج اطفال هم دو نوع داریم؛ یک نوع از این واکسن از ویروس غیرفعال استفاده می‌کند و تزریقی است، در حالی که نوع دیگر با استفاده از تضعیف ویروس عامل فلج اطفال بدست ‌آمده است و خوراکی است. نوع تزریقی چند سال است که اضافه شده است و در سنین خاصی تزریق می شود. واکسن ب ث ژ (برای پیشگیری از بیماری سل) هم که در بدو تولد به کودکان تزریق می شود. افرادی که در بدو تولد در ایران نبوده اند هم به مرکز ما می آیند تا واکسن ب ث ژ را تزریق کنند. در قسمت دیگر آزمایش پوستی (آزمایش PPD) را برای افرادی که مشکوک به بیماری سل هستند انجام می دهیم و بعد از 72 ساعت واکنش پوستی بدن را مشاهده می کنیم. واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) را هم در یک سالگی و 18 ماهگی تزریق می کنیم. واکسن دیگر هپاتیت ب است که علاوه بر اطفال و بیماران خاص، تنها مرکزی هستیم که این واکسن تولید انستیتو پاستور ایران را برای بزرگسالان با شرایط خاص هم تزریق می کنیم.

تزریق واکسن های لازم برای مسافران با صدور کارت بین المللی واکسن

یک بخش بین الملل هم داریم که مختص انستیتو پاستور ایران و کارت بین المللی واکسن صادر می کند. وزارت بهداشت کشورها براساس بیماری های شایع و همچنین امکانات و توانمندی های خود، برنامه واکسیناسیون خود را تنظیم می کنند. افرادی که به خارج از کشور می روند و یا از خارج می آیند باید برنامه واکسیناسیون با کشور مقصد و مبدا تطبیق داده شود و گواهی واکسن مورد تایید یک موسسه معتبر را داشته باشند. بعضی وقت ها واکسن هایی که ما می زنیم در کشورهای دیگر تزریق نمی شود و در برخی موارد کشورهای دیگر واکسن هایی می زنند که جزو برنامه معمول واکسیناسیون ما نیست. مثلا تزریق واکسن تب زرد برای افرادی که به کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین سفر می کنند نیاز است که مراجعان زیادی از مسافران این کشورها داریم. یا کسانی که به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند با توجه به نیازهای اعلامی کشور مقصد باید برنامه واکسیناسیون خود را کامل کنند تا دچار مشکل نشوند. مثلا مرکز کنترل بیماری‌های امریکا، واکسن آبله‌مرغان را در برنامه واکسیناسیون توصیه‌شده‌ خود قرار داده‌اند. اما در حال حاضر، این واکسن در ایران هنوز در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار نگرفته است. در عین حال واکسن ب ث ژ در بعضی از کشورها تزریق نمی شود. فقط بعضی کشورها، تزریق واکسن مننژیت را هم لازم دارند، که این واکسن در ایران برای بعضی گروه ها مثل سربازان هم تزریق می شود اما این واکسن بر اساس سیاست کشوری فقط در مراکز هلال احمر تزریق می شود. فقط برای سفرهای خارجی،  ثبت واکسن کرونا سامانه جداگانه ای دارد که مربوط به وزارت بهداشت است.

تزریق واکسن پاستوکووک برای بزرگسالان و کودکان

اخیرا هم بخش واکسن کرونا به خدمات بخش ما اضافه شده است که در خدمت مردم برای تزریق واکسن پاستوکووک هستیم. مردم به خاطر اطمینانی که به واکسن های تولیدی انستیتو پاستور ایران دارند، از زمان شروع برنامه واکسیناسیون کرونا و با فراگیر شدن واکسن، می توانند برای تزریق این واکسن به انستیتو پاستور ایران مراجعه نمایند. در حال حاضر واکسن پاستوکووک یکی از مهمترین واکسن های تزریقی این بخش می باشد که بیشتر برای واکسن های نوبت سوم و چهارم تزریق می شود.

افراد تحصیل کرده در رشته های بهداشت عمومی و پزشکان در بخش واکسیناسیون خدمات می دهند.

در سال های دور کارکنان بخش واکسیناسیون تقریباً اکثراً واکسیناتور بودند و با گذراندن دوره کوتاهی مشغول کار می شدند؛ بعدها دستورالعمل هایی صادر شد که غیر از دارندگان مدرک پرستاری، بهیاری، مامایی و بهداشت عمومی، فرد دیگری حق تزریق واکسن را ندارد و الان واکسیناتورهای ما دانش آموختگان این رشته ها هستند. ما در عین حال 5 پزشک هم داریم یک پزشک که بر فرایندهای این بخش نظارت دارند و همچنین منع تزریق واکسن ها را قبل از تزریق بررسی می کنند.

در مواردی که اگر فرد مراجعه کننده بعد از تزریق واکسن حساسیت به واکسن نشان بدهد، پزشک اقدامات لازم را انجام می دهد. در مورد بعضی واکسن ها مثل هاری، پزشک شرح حال ایشان را می گیرد و در صورت لزوم به بیمارستان اعزام می شوند.

واکسیناسیون اغلب مردم با واکسن هپاتیت در سی سال اخیر

از سال 1372 به بعد نوزادان در بدو تولد باید واکسن هپاتیت بی تولیدی انستیتو پاستور ایران را تزریق نمایند و این یعنی حدود نصف جمعیت کشور علیه این بیماری و با این واکسن، واکسینه شده اند. در عین حال این واکسن برای بزرگسالان هم تزریق می شود و ما در سال های اول به مدارس، کارخانجات و مراکز دیگر که درخواست بود مراجعه می کردیم و این واکسن را تزریق می کردیم. در مورد کسانی که این واکسن را تزریق کرده اند و تیتر آنتی بادی شان پایین است، دوزهای یادآور واکسن را هم تزریق می کنیم.

دریافت خدمات واکسیناسیون رایگان است

واکسیناسیون معمول کشوری که دولت موظف  است ارائه دهد رایگان است. این موضوع شامل تزریق واکسن های کووید19، هپاتیت بی، MMR، پنتاوالان، فلج اطفال تزریقی، ب ث ژ، و همچنین انجام آزمایش پوستی سل (PPD) می شود. 

انجام خدمات مشابه واکسیناسیون در پایگاه تجریش انستیتو پاستور ایران

در مورد پایگاه تجریش انستیتو پاستور ایران چون مرکز بهداشت شمال در نزدیکی آن واقع شده است، واکسیناسیون معمول کشوری را انجام نمی دهد و فقط واکسن های بین المللی، پاستوکووک، تب زرد، هپاتیت بزرگسالان وHPV را تزریق می نماید. صدور کارت بین المللی در پایگاه تجریش هم انجام می شود.

تکریم ارباب رجوع سرلوحه کار در بخش واکسیناسیون

اکثر واکسن ها در بخش واکسیناسیون خیلی سریع تزریق می شود و از معطلی مردم جلوگیری می شود. درب ورودی ما برای معلولین و ناتوان ها مناسب سازی شده است. فرم نظرسنجی از ارباب رجوع هم برای تکریم ایشان و ارتقای فعالیت های جاری وجود دارد.

لینک خبر در خبرگزاری ایرنا